„Autopodróże.pl wyprawy w przeszłość” należy potraktować z nutą wyobraźni. Wykorzystując prasę XIX i XX wieku oraz inne źródła, staramy się przybliżyć tamte lata poprzez wydarzenia związane z motoryzacją, turystyką, gospodarką. To wyprawy w naszą przeszłość oczami ludzi wtedy żyjących. Nie stronimy także od wydarzeń współczesnych, opisów historycznych powstałych obecnie czy ważnych jubileuszy. Wszystko jednak powinno mieć związek z historią.

Klasyki w FSO – z polskich dróg na wystawę

Ponad 200 samochodów obrazujących dzieje powojennej polskiej motoryzacji można obejrzeć na wystawie „Klasyki w FSO. Wystawa Motoryzacji w Fabryce” mieszczącej się w dawnej lakierni Fabryki Samochodów Osobowych przy ul. Jagiellońskiej 88 na warszawskim Żeraniu. Jest to największa taka ekspozycja w Polsce.

Jej miejsce jest symboliczne dla dziejów polskiego przemysłu samochodowego po II wojnie światowej. To właśnie tu w lipcu 1948 r. rozpoczęto budowę Fabryki Samochodów Osobowych, w której według pierwotnych założeń zamierzano produkować licencyjne Fiaty 1100. Zamiast nich jednak od 1951 roku z zakładu zaczęły wyjeżdżać Warszawy M-20, czyli samochody osobowe, montowane, a potem produkowane na podstawie licencji na radziecką Pobiedę M-20.

Nieprzypadkowo więc na wejściu do ekspozycji klasyków w FSO zatytułowanej „Polskie drogi” stoi właśnie „garbata” Warszawa, a dalej widać kolejne samochody tej marki. Wszystkie popielate zgodnie w tamtą epoką, najstarsza Warszawa M-20 z 1952 roku, następnie auto z serii 200 i późniejsze modele 201, pick-up, kombi, sedan. To one przez lata dominowały na polskich szosach. Ostatnia Warszawa zjechała z taśm montażowych FSO 30 marca 1973 roku. W ciągu 22 lat wyprodukowano 254 421 sztuk tych samochodów.

Potem w historii FSO były małolitrażowe Syreny. Warto wiedzieć, że Syrena to jedyny model samochodu zaprojektowany po wojnie w Polsce (szefem zespołu odpowiadającego za projekt został główny konstruktor FSO Karol Pionnier).

Model Syrena 100 zaprezentowano w 1955 r. na Międzynarodowych Targach Poznańskich, a w 1957 r. władze podjęły decyzję o jego seryjnej produkcji. Taką Syrenę można zobaczyć na wystawie „Polskie drogi”, a za nią kolejne wersje: od Syreny 101 do modelu 105, ilustrujące liczne modernizacje i zmiany, jakie przechodziły (było ich ponad 800).

Starsi ze zwiedzających wystawę w FSO z rozrzewnieniem patrzą na te auta. Dla wielu Syrenka, jak ją powszechnie nazywano, była pierwszym własnym samochodem. Śpiewano o niej piosenki, stała się też bohaterką komedii filmowej „Kochajmy syrenki”.

Syreny powstawały aż do 1983 r., przez ostatnie 11 lat w Bielsku-Białej, w Fabryce Samochodów Małolitrażowych model 105 wytwarzano aż do 1983 r. Tam też powstawały specjalne wersje Syreny – pojazdy rolnicze, czyli pic-upy R-20 oraz dostawcze o nazwie Bosto (nazwa pochodzi od określenia „bielski osobowo-towarowy).

Równie wiele emocji i wspomnień budzą „maluchy”, czyli Fiaty 126p produkowane na włoskiej licencji w bielskiej FSM, a potem także w Tychach. Na wystawie zaprezentowano ich ponad 20 – od pierwszych, z 1973 r. przez kolejne wersje i odmiany, takie jak BIS, 126p El czy Happy End z 2000 r., ostatniej, limitowanej serii polskich Fiatów 126 powstających w zakładzie Fiata Auto Poland. Tych wykonano zaledwie 1000. Oprócz nich można zobaczyć tak rzadkie okazy jak Fiat 126p Cabrio w wersji Vanessa Cars o turkusowym nadwoziu, trafiającej na rynek austriacki, gdzie auto było najtańszym kabrioletem.

Następcami maluchów były kolejne małolitrażowe Fiaty z zakładów Fiata Auto Poland w Bielsku-Białej i Tychach: Cinquecento produkowane w latach 1991-1998 (powstało ich 1 164 525), potem Seicento i Fiat Uno. One też jako klasyki  są prezentowane na wystawie w FSO.

Znaczną jej część zajmują „duże Fiaty” czyli Fiaty 125p oraz Polonezy. Te auta „wróciły do siebie”, czyli fabryki, w której je produkowano. Montaż pierwszych Fiatów 125p, wykonywanych na włoskiej licencji w Fabryce Samochodów Osobowych, rozpoczęto 28 listopada 1967 r., a ich seryjną produkcję podjęto na początku roku następnego. Duże Fiaty, jak powszechnie nazywano te auta, wyjeżdżały z Żerania do 29 czerwca 1991 r. W tym czasie powstało ich 1 445 699.

Auta oczywiście się zmieniały, co widać na ekspozycji. Najstarsze to Fiaty 125p z 1968 roku i z 1971 roku, jest też pick-up, a ostatnio wystawę wzbogacił biały  Jamnik, czyli przedłużona, 7-osobowa wersja Fiata 125p, która powstała w 1974 roku. Takich aut zbudowano w FSO tylko kilkadziesiąt, służyły przede wszystkim w biurach turystycznych. W tym czasie na Żeraniu montowano też w niewielkich ilościach Fiaty 127 oraz Fiaty 132 oznaczane literą „p”, które także można zobaczyć na wystawie.

Natomiast Polonezy wytwarzano w FSO od 3 maja 1978 r. aż do 22 kwietnia 2002 r., gdy fabryka przekształciła się już w Daewoo-FSO. Auta, zaprojektowane w Centro Stile Fiat przy współudziale polskich inżynierów i stylistów, również zmieniały się z latami aż do ostatniego modelu Atu Plus. Na wystawie widać, w jak wielu wersjach pojawiały się na rynku. Oprócz klasycznych wozów osobowych, również w z nadwoziami kombi i sedan, były przecież auta sportowe, a także wiele użytkowych: sanitarki, trucki, karawany dla zakładów pogrzebowych, Polonezy zbudowane dla straży pożarnej i milicji.

Jeden z takich samochodów można obejrzeć na specjalnej, „milicyjnej ekspozycji”. Natomiast kamper skonstruowany na Polonezie znajduje się na specjalnie zbudowanym „polu kempingowym”. Auto powstało w Zakładzie Samochodów Dostawczych w Nysie należącym do FSO.

Część historii fabryki to okres, gdy należała do koreańskiego koncernu Daewoo. Ilustrują ją nie tylko powstające wówczas auta, modele Tico, Nexia,  Espero, Leganza, Nubira, Lanos, Matiz powstające na Żeraniu. Bardzo ciekawie zaaranżowano ówczesne biuro, prezentując jego autentyczne wyposażenie z dokumentami, gadżetami, a nawet komputerami z tamtej epoki.

Oddzielnym działem jest prezentacja polskich samochodów użytkowych w czasów PRL-u, czyli Tarpanów produkowanych w Fabryce Samochodów Rolniczych w Poznaniu, dostawczych Nys i Żuków z Lublina.

Wystawa „Klasyki w FSO” będzie w tym sezonie otwarta dla zwiedzających jeszcze w weekendy 17 i 18 oraz 24 i 25 października, a także 7 i 8 listopada w godzinach od 11do 16 (ostatnie wejście o godz. 14.30). Zakup biletów odbywa się on-line.  Więcej szczegółów na temat ekspozycji i warunków jej zwiedzania znajduje się na stronach Klasyki w FSO.

AB

Zdjęcia: Autopodroze.pl

 

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *