W 110-letniej historii Alfy Romeo model 156 był jednym z największych sukcesów marki. Zdobył tytuł „Samochód Roku 1998”, odniósł 13 zwycięstw w wyścigach Gran Turismo, sprzedano ponad 680 tys. egzemplarzy tego modelu. Nie wszyscy wiedzą, że jednym z jego współtwórców jest Polak Zbigniew Maurer.
Prezentacja Alfy Romeo 156 w Lizbonie, w czerwcu 1997 r.
Alfa Romeo 156 miała swoją międzynarodową premierę prasową w czerwcu 1997 r. w Centro Cultural de Belém w Lizbonie. Zamiary firmy były jasno określone: stworzenie sedana, który łączyłby doskonały styl, nienaganną dynamikę z równowagą pomiędzy osiągami i własnościami jezdnymi. Była to w 100% „alfowska” formuła produktu. Efektem działań stał się jeden z najlepszych w historii samochodów z napędem na przód. Zainteresowanie nim potwierdziła pierwsza niedziela „Drzwi Otwartych” po premierze modelu. Salony dealerów odwiedziło prawie milion osób, a w ciągu kilku miesięcy wpłynęło ponad sto tysięcy zamówień na te auta. W latach 1997-2005 sprzedano w sumie 680 000 egzemplarzy.
Alfa Romeo i napęd na przód
Pierwsze w historii samochody miały napęd na tylne koła, ale koncepcja przedniego napędu długo intrygowała projektantów. Pomysł ten pojawił się we wczesnym okresie powojennym. Konstruktorzy Satta Puliga i Giuseppe Busso byli przekonani o potencjale takiego rozwiązania i rozpoczęli badania, mające na celu wyprodukowanie Alfy 1900, która jako pierwsza miałaby napęd na przednie koła. Jednak początku lat 50. firma zmieniła swą politykę, idąc w innym kierunku: rozważano stworzenie mniejszego samochodu z napędem na przód, co prowadziło do badań nad różnymi rodzajami układów napędowych. Jednak żaden z tych projektów nie osiągnął fazy produkcyjnej, a prace zostały na jakiś czas wstrzymane. Alfa Romeo postanowiła bowiem rozszerzyć swoją ofertę o model nieco poniżej Giulietty: kompaktowe auto „full speed ahead”, pozwalające na zwiększenie sprzedaży.
W 1967 r. nowy projekt otrzymał inż. Rudolf Hruska, „ojciec” różnych wersji Giulietty. Kierownictwo Alfy Romeo obarczyło go podwójnym zadaniem: zaprojektowania nowego samochodu oraz fabryki, w której byłby on produkowany. Tak narodziła się Alfa Alfasud, pierwszy model z napędem na przednie koła.
Alfasud powstała z „czystej kartki papieru” i „od podstaw”. Był to także jeden z nielicznych przypadków, w których fabryka samochodów została zaprojektowana i zbudowana z myślą o produkcji konkretnego modelu. Przy tworzeniu samochodu nie było żadnych ograniczeń technicznych, poza tym, że musiał spełniać założenia produktu. Oczywiście powinien mieć napęd na przód, być autem kompaktowym, 5-osobowym z bardzo dużym bagażnikiem.
Silnik typu bokser o pojemności 1,2 litra, o przeciwległych cylindrach lepiej pasował do tego samochodu niż 4-cylindrowy silnik rzędowy. Był niższy i bardziej dopasowany do aerodynamicznego profilu. Niespotykana dotąd „dwubryłowa” karoseria została stworzona, by ułatwić dostęp do bagażnika – 400 litrów jego pojemności uzyskano dzięki umieszczeniu zbiornika paliwa pod tylnym siedzeniem, a nie pomiędzy siedzeniem a przestrzenią bagażową. Pozwoliło to na stworzenie innowacyjnego, funkcjonalnego i bezpiecznego rozwiązania, które w przyszlości wprowadzili inni producenci aut.
Salon samochodowy w Turynie w 1971 r. i stoisko z Alfami Alfasud.
Alfasud była pierwszym ważnym zleceniem, którego podjął się włoski projektant Giorgetto Giugiaro i okazała się wielkim sukcesem handlowym. Aby zachować wszystkie ograniczenia dotyczące przestrzeni i rozmiarów, młody stylista wymyślił charakterystyczną „wysoką pokrywę tylną”, którą prosta i opływowa linia łączyła z aerodynamicznym przodem.
Alfasud weszła do produkcji w 1972 r. Był to rok, w którym marka Alfa Romeo, od momentu powstania, przekroczyła milion wyprodukowanych egzemplarzy aut. Sama Alfasud niemalże dorównała temu rekordowi – w latach 1972-1984 wyprodukowano 900 925 sztuk (nie mówiąc już o wersji Sprint). Stała się ona najlepiej sprzedawanym samochodem Alfy w historii.
Od racjonalizacji produkcji do centralizacji marki
W 1986 r. IRI (właściciel Alfy Romeo od 1933 r. ze strony rządu włoskiego), sprzedał markę Grupie Fiat. Podobnie jak we wszystkich procesach integracji przemysłowej, pierwsze lata poświęcono głównie na racjonalizację produkcji i dostaw. W latach 80. hasłem przewodnim wszystkich producentów samochodów były „oszczędności”. Zarówno procesy jak i produkty stawały się coraz bardziej ustandaryzowane. Wiele komponentów było wspólnych ze względu na koszty. Projektanci byli zobowiązani do przestrzegania sztywnych zasad, które ograniczały ich kreatywność.
Alfa 155 wystawiona na Salonie Samochodowym w Genewie w 1995 r.
Na szczęście po kilku latach je poluzowano. Klientom nie podobało się bowiem nadmierne ujednolicenie i zaczęli szukać samochodów bardziej rozpoznawalnych. Styl marki znowu stał się ważny, wpływając na preferencje klientów. Ten punkt zwrotny zmienił historię projektowania samochodów na przełomie wieków.
Sportowa jazda, wysokie osiągi, innowacja i styl
Przygotowania Alfy 155 GTA Nicoli Lariniego do kolejnego startu na torze Silverstone w Wielkiej Brytanii w 1996 r.
Dla Alfy Romeo oznaczało to powrót do korzeni. Pierwszym etapem powrotu do charakterystycznych cech marki było wskrzeszenie Alfa Corse, wspaniałego zespołu wyścigowego, w którym swoje pierwsze kroki stawiał młody Enzo Ferrari. W 1993 r. Alfa 155 GTA wystartowała w DTM, czyli Mistrzostwach Niemiec Samochodów Turystycznych. Za jej kierownicą zasiadł Nicola Larini, który zwyciężył, wygrywając 11 z 20 wyścigów, m.in. plasując Alfę Romeo z powrotem na najwyższym stopniu podium w Nürburgringu.
To wszystko stało się możliwe dzięki niezwykłemu projektowi samochodu. Model „164” z 1987 r., pierwszy flagowiec z napędem na przednie koła, został zaprojektowany przez Sergio Pininfarinę… ale od tamtego momentu coraz większą rolę zaczęło odgrywać Centro Stile Alfy Romeo. W Arese zmieniły się technologie, zmienili się ludzie i procesy. Do projektowania i budowaniu prototypów wprowadzono nowe systemy komputerowego wspomagania. Zespół Centro Stile połączono z platformami projektowymi i konstrukcyjnymi, zgodnie z zasadą, że to co funkcjonalne, musi być również piękne i odwrotnie.
Projektowanie nowej gamy
Centro Stile stworzyło nie tylko styl jednego modelu. Zaprojektowało całą ich gamę. A kilka lat później marzenie się spełniło. W 1995 r. marka wprowadziła do segmentu „C” oryginalne nadwozie dwubryłowe (Alfa 145), do którego w następnym roku dołączył model pięciodrzwiowy (Alfa 146). Później pojawiły się samochody sportowe GTV i Spider, stworzone we współpracy z Pininfariną.
Prezentacja Alfy GT we Włoszech, w maju 1996 r.
Ale prawdziwym punktem zwrotnym okazał się model 156. Styl Alfy 156 stanowił niezwykłe połączenie siły, innowacji i klasyki.
Alfa Romeo 156 – zdjęcie z premiery w Portugalii w 1997 r.
Z przodu elementem dominującym było duże scudetto i wychodzące od niego przetłoczenia na masce. Patrząc z przodu, widać, że błotniki połączono z nadwoziem w nierozerwalną całość, osiągając wrażenie siły i przyczepności do drogi. Połączenie szkła i metalu bardziej przypominało kabriolet niż wersję sedan. Zniknęły klamki drzwi tylnych, zintegrowane prawie niewidocznie z ramą szyb, a czysta linia boczna podkreślała elegancki i dynamiczny profil samochodu. – „Wydaje się, że porusza się, nawet, gdy stoi w miejscu” – powiedział Walter de’Silva, szef Centro Stile Alfa Romeo.
Zbigniew Maurer w pracowni Centro Stile. Zdjęcie wykonane w okresie prac nad Alfą 156.
Posłużymy się tu jeszcze jednym cytatem z wywiadu jaki pan Zbigniew Maurer udzielił polskiej edycji „iL Quadrifoglio” w 2002 r. – „Najbardziej chyba jestem dumny z dużego chromowanego grilla (scudetto) na przodzie samochodu, nawiązującego do najbardziej charakterystycznych symboli Alfy Romeo. W poprzednich modelach był on skromny, a ja uważałem, że nie ma się czego wstydzić”. Zbigniew Maurer, gliwiczanin, rozpoczął prace w Centro Stile w 1993 r. i miał to szczęście, że bardzo szybko znalazł się w zespole projektującym nadwozie „156” i współtworzył jego linię zewnętrzną.
Centro Sile i prace nad modelem 156
W Alfie 156 powrócono do eksperymentów z kolorami, stosowanych już wcześniej m.in. w modelach Carabo i Montreal. Inspiracją dla projektantów było także sąsiedztwo muzeum marki. Obserwując np. kolor 8C 2900 B z 1938 r., wymyślili niebieski kolor „Nuvola”, uzyskany z wielowarstwowej miki, nadający samochodowi efektowny, błyszczący i opalizujący wygląd.
Alfa Romeo Spider na tle zabytkowej bramy w Szydłowie.
Zaawansowany sportowy charakter
Alfa 156 była nowatorskim modelem również z technicznego punktu widzenia. Projektantów poproszono o rozwinięcie koncepcji „zaawansowanego sportowego charakteru” poprzez połączenie mocy, dynamiki i lekkości – formuł od zawsze wyrażających prowadzenie samochodów Alfa Romeo. Aby osiągnąć ten cel, użyto nowych materiałów (np. stopów magnezu i stali „szytej na miarę”), zaprojektowano bardzo wyrafinowane układy zawieszenia, a szczególną uwagę poświęcono tuningowi mechanicznemu w celu zwiększenia osiągów i precyzji toru jazdy.
Alfa 156 zachwyciła wszystkich: był to najbardziej efektowny sedan, za kierownicą którego zasiadło wiele pokoleń. Wersja sportowa okazała się zwycięska: w ciągu 10 lat Mistrzostw Gran Turismo zdobyła aż 13 tytułów.
Puchar Alfy Romeo, w którym startowały tylko „156” był bardzo popularny w Polsce.
Narodziny technologii „common rail”
W chwili wprowadzenia na rynek modelu 156 do wyboru było sześć silników. Oprócz Busso V6 były trzy silniki „Twin Spark”, w których po raz pierwszy połączono podwójny zapłon (technologia poprzednio stosowana przez Giuseppe Merosiego w 1914 r.) z czterema zaworami na cylinder.
Zgodnie z logiką ówczesnego rynku europejskiego, dominującym paliwem była benzyna, ale zasady te miały wkrótce się zmienić. To właśnie Alfa Romeo zapoczątkowała tę rewolucję: „156” była pierwszym samochodem na świecie, który wprowadził system „common rail”. Dziennikarze testujący wersje JTD 1.9 i 2.4 w Lizbonie byli zaskoczeni: po raz pierwszy silniki diesla zapewniały osiągi na poziomie silników benzynowych, cichą pracę i komfort.
Car of the Year
Alfa Romeo 156 podbiła serca opinii publicznej i krytyków, a w 1998 r. zdobyła po raz pierwszy prestiżowy międzynarodowy tytuł „Samochodu Roku”. Jej młodsza siostra, Alfa 147 (mająca podobny stylistyczny „rodzinny charakter” oraz tę samą bazę techniczną, zawieszenie i silniki) pojawiła się kilka lat później, zdobywając ten sam tytuł w 2001 roku.
Alfa Romeo 147 na mazurskich drogach.
(Koniec części ósmej)
Opracowanie: KOJ
- Źródło: FCA Poland
- Zdjęcia: Alfa Romeo, iL Quadrifoglio, archiwum własne.