„Autopodróże.pl wyprawy w przeszłość” należy potraktować z nutą wyobraźni. Wykorzystując prasę XIX i XX wieku oraz inne źródła, staramy się przybliżyć tamte lata poprzez wydarzenia związane z motoryzacją, turystyką, gospodarką. To wyprawy w naszą przeszłość oczami ludzi wtedy żyjących. Nie stronimy także od wydarzeń współczesnych, opisów historycznych powstałych obecnie czy ważnych jubileuszy. Wszystko jednak powinno mieć związek z historią.

„Rzymski” akwedukt w Borach Tucholskich

 

Górą płyną wody Wielkiego Kanału Brdy. Pod nim, w sklepionym tunelu – wody rzeczki Czerska Struga. Oba cieki krzyżują się w Fojutowie, dzięki akweduktowi wybudowanemu w Borach Tucholskich przed ponad 150 laty jako część systemu wodnego służącego pruskiej armii. Tak oryginalnej budowli hydrotechnicznej nie zobaczymy nigdzie w Polsce. Jej konstrukcję wzorowano na antycznych akweduktach rzymskich.

Jedziemy drogą numer 237 przez Bory od Czerska w stronę Tucholi. Nie dojeżdżając do wsi Legbąd dostrzegamy na drodze tablicę z napisem „Akwedukt”. Zaraz, zaraz. Akwedukt w Polce? To trzeba zobaczyć. Skręcamy więc w prawo i drogą przez las wyruszamy na poszukiwanie „rzymskiej” budowli. Za wsią Łosiny, jadąc wzdłuż kanału Brdy oczami wyobraźni już widzimy łukowe arkady. Gdy zamiast nich napotykamy „skrzyżowanie” kanału z płynącą niżej wodą, czujemy się zawiedzeni. Dopiero po chwili uświadamiamy sobie, że jeszcze nigdy nie widzieliśmy tak oryginalnej konstrukcji, a łacińskie słowo „akwedukt” oznacza po prostu przewód lub trakt wodny.

Po bliższym jego obejrzeniu nabieramy podziwu dla konstruktorów budowli. Schodki biegnące w dół prowadzą nas nad Czerską Strugę, która w tym miejscu płynie jarem. Została ona obudowana łukowym sklepieniem tworzącym tunel o długości 49 metrów. Na jego wierzchu powstało sztuczne koryto kanału Brdy – tak więc wody płyną  na dwóch poziomach w różnych kierunkach. Różnica wysokości pomiędzy lustrami przecinających się cieków wynosi około 11 metrów. W tunelu umieszczono kładkę spacerową – można więc przejść wzdłuż płynącej Czerskiej Strugi wiedząc, że ma się nad sobą wody kanału Brdy.

Akwedukt w Fojutowie, mający 75 metrów długości, jest najdłuższą tego typu budowlą hydrotechniczną w Polsce.

Powstał przed ponad 150 laty, konkretnie między 1845 a 1849 rokiem. Mimo poszukiwań nie znalazłam nigdzie nazwisk jego budowniczych. Najprawdopodobniej byli to inżynierowie zatrudnieni w pruskiej armii, których dziełem był system Wielkiego i Małego Kanału Brdy, ciągnącego się od wsi Mylof koło Rytla (w powiecie chojnickim) do okolic Legbąda. Miał on doprowadzać wody na łąki Borów Tucholskich, a siano z nich potrzebne było zarówno kawalerii jak i koniom obsługującym całe wojskowe zaplecze. Gdy skończyło się strategiczne nawadnianie borowiackich łąk, system stracił swoje znaczenie gospodarcze, a kanał pozostał tylko atrakcją turystyczną – miejscem spływów kajakarskich, a także imprez organizowanych dla lokalnych mieszkańców i letników.

W latach siedemdziesiątych ubiegłego wieku przeprowadzono remont akweduktu w Fojutowie. Niezbyt szczęśliwy, bo pierwotną konstrukcję z kamieni i żółtej cegły łączonych wapnem zastąpiono na sklepieniu płytami żelbetowymi. Dopiero podczas kolejnego remontu z 2002 roku bydgoska firma WODBUD wyłożyła je ceramicznymi płytkami, przywracając budowli wygląd zbliżony do oryginalnego.

Akwedukt w Fojutowie, był największą, ale nie jedyną konstrukcją hydrotechniczną w tej okolicy. O trzy kilometry od Legbąda, w miejscowości Barłogi, Wielki Kanał Brdy rozdziela się na mniejsze odnogi przechodząc w Mały Kanał Brdy. Koło Barłogów oraz w połowie drogi między wsiami Biała i  Klocek, znajdują się jeszcze dwa niewielkie akwedukty, do których trudniej jest trafić (ja tam nie dojechałam). Według projektu ma powstać szlak turystyczny nazwany „Trzy akwedukty”.

  • Tekst: Anna Borsukiewicz
  • Zdjęcia: Jerzy Kozierkiewicz

Fojutowo – osada, województwo kujawsko-pomorskie, powiat tucholski, gmina Tuchola.

GPS – N: 53°43’35”  E: 17°54’22”

Okolice:

  • Będąc w Borach Tucholskich należy odwiedzić ich stolicę, czyli Tucholę – miasto powstałe we wczesnym średniowieczu, będące w czasach krzyżackich siedzibą komturii. Wprawdzie nie zachowała się tu większość starej zabudowy, ale wciąż istnieje pierwotny układ architektoniczny, a niektóre ulice noszą stare nazwy jak Starofarna, Staromiejska, Rzeźnicka, Studzienna, Rycerska.
  • W Tucholi, przy ul. Podgórnej 3 mieści się też Muzeum Borów Tucholskich.
  • W Wymysłowie niedaleko Tucholi (dojazd drogą w kierunku Śliwic), przy ranczo „Paradizo” znajduje się muzeum kultury indiańskiej powstałe w 2000 roku z inicjatywy Sat-Okha (Długie Pióro, polskie nazwisko Stanisław Supłatowicz), syna wodza Indian z plemienia Szawanezów i Polki, która uciekła z Syberii. Był żołnierzem AK, pisarzem, gawędziarzem i popularyzatorem kultury Indian Ameryki Północnej. Muzeum jest otwarte od maja do października w godzinach 10-14 i 16-18.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *